کامل ترین مجموعه فرهنگ لغت خودمونی فارسی قسمت پانزدهم

چپ بودن-چپ دست بودن-لوچ بودن-مخالف یودن

خر دادن و خیار گرفتن-چیز گرانی را با چیز ارزان مبادله کردن-فریب خوردن در معامله

ترقه فرنگی-بچه ی شرور

جِر گرفتن کسی را-اوقات کسی تلخ شدن

تاب برداشتن-خم شدن-شکم دادن-لوچ شدن چشم

 
حتم داشتن یق-ین داشتن

تنبان درآر-بی حیا-دریده

پس گوش انداختن-مسامحه کردن-به تاخیر انداختن

رگ بسمل کسی خاریدن-در معرض خطر و مرگ قرار گرفتن

پایه دار-هر چیزی که پایه داشته باشد
رفتن ِ سر کسی-از پرحرفی کسی خسته شدن-از صدای بلند کسی یا چیزی ناراحت شدن

زبان ریزی کردن-زبان ریختن

جرینگ-صدای سکه های پول

پا به پا کردن-مردد بودن-درنگ کردن

به عرصه رسیدن-به سن پختگی رسیدن-بزرگ شدن
رنگ شدن-گول خوردن

پا سبک-مبارک قدم-جلف و سبک

چُسَکی-کم دوام و سرهم بندی شده

توجیهی-برنامه های توضیحی

جنسی-آن چه که به سکس مربوط باشد

رقاص خانه-دشنام گونه ای برای برخی جاها-جاهای بی حساب و کتاب و شلوغ و پلوغ

چای دبش-چای مرغوب که دهان را گس کند

جلا دادن-مفید بودن-شفا دادن-صیقل دادن

روی دوش کسی سوار شدن-بر کسی مسلط شدن

بد لعاب-بد گوشت-بد خلق

 

زار زار-گریه ی شدید
جدا جدا-یکی یکی-جداگانه

آبی از کسی گرم نشدن(بهره‌ای از کسی نبردن)

خفه شدن-سکوت کردن-کسل شدن از تکرار حرفی

آسمان‌جل(ندار، بی‌چیز، کسی که رواندازش آسمان است)

زال و زندگی-وسایل زندگی-اسباب معیشت
پس گوچه-کوچه ی کوچکی که به کوچه ی کوچک دیگری پیوسته باشد

خودفروش-فاحشه-خائن

حلال-زن یا شوهر

پاتختی-چارپایه ی کوچک کنار تختخواب-روز بعد از عروسی
زنگ زدن-ترکیب شدن آهن با اکسیژن هوا-فرسوده شدن-بی مصرف شدن
خارج از حد-بیش از اندازه
 

پا به رکاب-آماده ی رفتن

بازارچه-گذرگاه سرپوشیده با چند مغازه و دکان

چوب کاری کردن-از کسی پذیرایی زیاد کردن-به کسی محبت بسیار کردن-کتک زدن بیش از حد

حمال-باربر-ناشی و مبتدی-بی مهارت و بی استعداد

دردر کردن-چو انداختن-شایع کردن

خسارت دیدن-زیان دیدن

رنجیده کردن-آزرده ساختن-رنجانیدن
ریش کسی را در دست داشتن-از کسی نقطه ی ضعف در دست داشتن-از کسی گروی در دست داشتن

بی اُرس و پرس-بی مقدمه

اما-اشکال‌تراشی-ایجاد شبهه

پیزر به پالان کسی گذاشتن-با دروغ و چاپلوسی کسی را فریفتن-هندوانه زیر بغل کسی گذاشتن

از جنب و جوش افتادن(آرام گرفتن، شور و هیجان خود را از دست دادن)

آک‌بند-نو واستفاده‌نشده-هنوز از جعبه بیرون‌آورده‌نشده-دست اول
تا کش به کشمش می خوره-هنوز چیزی نشده-سر کوچک ترین بهانه

تاب خوردن-بازی کردن با تاب-پیچ و خم برداشتن
 

از صرافت چیزی افتادن-از انجام کاری منصرف شدن

دزد و دغل-نادرست و مکار

پیش فروش کردن-پیش از آماده کردن کالا آن را فروختن

از بر گفتن یا نوشتن(متنی به اتکاء حافظه)

آدم استخوان‌دار(کسی که اراده و پشتکار دارد)
خم گرفتن-فنی از کشتی

ادا اطوار(پیچ و تاب و حرکات غیرطبیعی بدن برای جلب توجه)
ریش کسی را چسبیدن-یقه ی کسی را چسبیدن

چشم پوشیدن از چیزی-صرف نظر کردن از چیزی

دو رویی-تزویر-عدم صمیمیت

از گرد راه رسیده-تازه‌وارد-هنوز به کار دیگری نپرداخته

خیس شدن-تر شدن

 

 
ریشه داشتن-سابقه ی خوب داشتن-محکم بودن

جغ جغ-صدای به هم خوردن چند چیز-صدای همهمه

چشم را بستن و دهان را باز کردن-با بی شرمی دشنام دادن

زاله-کناره ی برآمده ی جوی-مرز کشتزار

خر شدن-عقل خود را باختن-فریب خوردن

دهان گیره-غذای اندکی که میان دو غذای اصلی می خورند

تُک زبانی حرف زدن-لکنت داشتن-گرفتگی زبان داشتن

خدا-بسیار زیاد-فراوان

تنگاب آمدن-به جان آمدن
جیم الف جا-آدم ریزه میزه

پوست پیازی-نازک و بی دوام

پا توی کفش کسی کردن-با کسی در افتادن-به آزار کسی برخاستن

جامهر گذاشتن-مهری که به نشانه ی مشغول بودن در جایی بگذارند

دور از شما ب-لانسبت

دار زدن-اعدام گناهکار با آویختن از چوبه ی دار

 

آغبانو-لقبی برای زنان محتشم و بزرگ

ته دار-پایه دار

آب تاختن(پیشاب کردن)

خاک تو سری-مصیبت زدگی-گرفتاری-بدبختی

دَم کسی را دیدن-رشوه دادن-آجیل دادن

به هدر رفتن-تلف شدن-تباه شدن- از دست رفتن

پنج تن-محمد-علی-فاطمه-حسن و حسین

از جنب و جوش افتادن(آرام گرفتن، شور و هیجان خود را از دست دادن)

کار شگفت‌انگیز کردن
زیر چاقی-مهارت

دوبل-دو برابر

بازیگر-هنرپیشه ی سینما و تئاتر

خوش لباس-نگا. خوش پوش

 
پاشیر-گودال پای شیر آب

رانندگی-فن راندن وسایط نقلیه-اصول و قواعد راندن

راپرت-گزارش-خبر

خرده ریز-اثاثه ی اندک و کم مصرف-آشغال

 

دستِ دلبر-گران قدر-عزیز

زیپ-نوعی بست ساخته شده از دو نوار دارای دندانه های فلزی یا پلاستیکی قابل درهم افتادن

دُم دار-پر رو-وقیح-دریده

چنگول چنگولی-مجعد-حلقه حلقه-پر چین و شکن

چتری-به شکل نیم دایره-قوسی

زیر گوش کسی زدن-به کسی سیلی زدن

از آب گل آلود ماهی گرفتن(از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن)

تو دلی-بره ای که هنوز زاده نشده و آن را از شکم مادرش درآورند

 

دالی دالی کردن-خود را مرتب پنهان کردن و سپس نشان دادن

 

ژلاتین-ماده ای لزج و چسبنده که آن را از گلیسیرین و قند و آب و آمونیاک می سازند

ابتدا به ساکن(ناگهانی، بی‌مقدمه)

اجباری بردن(کسی را به خدمت سربازی بردن)

خلاص-تمام شد-مُرد

از زبان افتادن-لال شدن

 
خرابی بار آوردن-بی آبرویی بار آوردن-کاری کردن که نتیجه ی بد بدهد
التفاتی-داده شده-مرحمتی-اعطا شده

پروار-فربه-چاق

خرید خدمت-فروختن خدمت کارمند به اداره-پرداخت پول برای نرفتن به خدمت سربازی
چو انداختن-شایعه پراکندن
آب کردن(جنس نامرغوب را فروختن)

دو زاری کسی افتادن-به اشارات و کنایات پی بردن

 

پنبه ی کسی را زدن-کسی را افشا و بی اعتبار کردن

دزد زده-سرقت شده

خوراک-مصرف یک دوره ی معین

دور چیزی را قلم گرفتن-چیزی را ترک کردن-کنار نهادن

خاک بر سر-توسری خورده-داغ دیده-بدبخت

ترک بیلمز-آدم نادان

به زخم خود زدن-دردی را درمان کردن-گوشه ای از گرفتاری خود را سامان دادن
پر و پاچه-پا-پاچه

چُل کلید-جام درویشان

به راست راست-فرمان نظامی برای گردش به راست

بز گرفتن-جنس ارزان و پر سود گیر آوردن

جای پا-اثر-نشانه-رد

آدم بگو بخند(شیرین‌زبان و بذله‌گو)

دم و دستگاه چیدن-اسباب و آلات چیدن

تنگ هم-چسبیده به هم

پشتی کردن-حمایت کردن-یاری کردن

ته خانه-لوازم بی مصرف-بقایای اثاث خانه
راست و ریس-موانع و معایب

چهره شدن-مورد توجه قرار گرفتن-گل کردن

آتشِ بسته(طلا)

دُم ِ هم کردن-مطابق یکدیگر کردن-دو کناره ی چیزی را بر هم نهادن
پوست پیازی-نازک و بی دوام

 

زندگی-مال-وسایل کار و خانه

باطله-چیزی که ارزش خود را از دست داده است

 
خود را خراب کردن-خود را کثیف کردن
آش نذری-آشی که به نیت برآورده شدن دعایی بپزند

پیش دستی کردن-سبقت گرفتن در انجام کار

خالو-دایی-کلمه برای خطاب در جنوب ایران

 

آلکلی(معتاد به الکل)

دو به دست کسی افتادن-به دست آوردن فرصت برای اعمال نظر-قدرت نمایی یا انتقام جویی

جود-یهودی-حهود

پیزر-پوشال های نازکی که برای نشکستن ظروف شیشه ای میان آن ها می گذارند

ادرار بزرگ(مدفوع)

پشت سر کسی ایستادن-از کسی پشتیبانی کردن

آوردن-باعث شدن-ایجاد کردن

پا به پا شدن-تردید داشتن
تَشَر-پرخاش-عتاب-سرزنش آمیخته با فریاد
چپ و راست کردن-زیر و رو کردن-مشت باران کردن

آستین از دهان برداشتن(خندیدن)

به لج انداختن-به لجاجت انداختن

حلقه-واحد چیزهای گرد مانند دو حلقه فیلم-دو حلقه چاه

راست و ریس کردن-آماده کردن-به ظاهر درست کردن

 

بغل پر کن-دختر یا زن چاق

دم کار گرفتن-به کار واداشتن
آمد نیامد داشتن-روی دادن واقعه‌ای که احتمال فرخنده و نحس‌بودن هر دو در آن هست

 
از پا ننشستن-سماجت ورزیدن-از کوشش دست نکشیدن

دُم ِ هم کردن-مطابق یکدیگر کردن-دو کناره ی چیزی را بر هم نهادن

زهره ترک شدن-زهره آب شدن

پلاسیدن-پژمرده شدن-از دست رفتن تازگی و شادابی

زاچ-زائو

این پا آن پا کردن-دودل بودن-وقت تلف کردن

خوش معامله-خوش حساب-کسی که آلت تناسلی قوی دارد

 

آسمان به زمین آمدن(رویدادی مهم و عجیب پیش آمدن)

دست از جان شستن-از جان گذشتن-پروای جان نکردن

رسیدن به عرصه-بزرگ شدن-به سن پختگی رسیدن

 

دروازه بان-محافظ دروازه در فوتبال-گلز

به درک- به جهنم

حق نشناس-نا سپاس

تَپوک-ضربه ی دست یا پا

پیاده بودن در کاری-در کاری ناشی و بی تجربه بودن

ته نشست-رسوب
آخرین تحویل-قیامت

 

از گردۀ کسی کار کشیدن-کسی را به سود خود بی‌رحمانه به کار واداشتن

 

رشوه گیر-رشوه خوار

حساب سازی-خرج تراشی-تقلب در حساب داری

 

پِتِه-گرفتن زبان-لکنت

چاله چوله-جای پر از گودال-زمین ناهموار

 

دست داشتن-توانایی داشتن-وارد بودن

پلاسیده-پژمرده-چروکیده

پیاله فروشی-میخانه

حرف توی دهن کسی گذاشتن-سخنی را به کسی یاد دادن-تلقین کردن

دسته پل-الک دولک

پالان کردن کسی-فریب دادن کسی

توجیهی-برنامه های توضیحی

به یک تیر دو نشان زدن-با یک اقدام دو کار انجام دادن-با یک کار دو نتیجه گرفتن

بافتنی-جامه ای که با دست بافته شده باشد

چرک کردن-عفونت کردن زخم

دست دوم-کار کرده-مستعمل

خاکسترمال کردن-شستن ظرف با مالیدن خاکستر به آن

از جیب رفتن(سود یا لذتی را از کف دادن)

چیلک دان-چینه دان

پلاس-اثاث مختصر منزل

انگشت بلند کردن-اجازه‌ی سخن خواستن

راحتی-دمپایی

دَم پهن-نوعی انبر دست که نوک پهن دارد

دیوار حاشا بلند است-به آسانی می توان موضوع را انکار کرد

دبور-بی سر و پا-لات-ولگرد-آسمان جل
زود رنج-نازک دل-حساس

پرنده پر نزدن در جایی-جایی دور افتاده و خلوت بودن
آب خنک خوردن(به زندان افتادن)

از جنب و جوش افتادن(آرام گرفتن، شور و هیجان خود را از دست دادن)

زن طلاق-مردی که به اندک بهانه ای زنش را طلاق می دهد

چشتان بالا-بالا و پایین کردن بچه و قربان صدقه ی او رفتن

آستین بر چشم گذاشتن(پنهان گریستن)

 
پلاس بودن-ویلان و سرگردان بودن

آدم دو قازی-شخص بی‌سروپای بی‌ارزش

ته خانه-لوازم بی مصرف-بقایای اثاث خانه
اوت کردن-بیرون انداختن-بیرون کردن

دهن کجی کردن-ادا و شکلک در آوردن برای مسخره کردن-بی اعتنایی کردن

حاجی فیروز سال نو را مژده می دهد-مردی که در روزهای آخر سال خود را سیاه کرده و با رقص و آواز مردم را به خنده و شادی واداشته و آمدن

پنجول-پنجه ی گربه و مانند آن
از قلم انداختن-از یاد بردن-مورد بی‌توجهی قرار دادن

رای دیدن-در داوری بی طرف نبودن و ملاحظه ی یکی از طرفین را کردن

پیش بُر-کسی که زود کار را پایان می دهد
در قوطی هیچ عطاری یافت نشدن-به کلی نایاب بودن

زاله بندی-مرزبندی در کشتزار-کرت بندی

داد سحن دادن-سخن رانی کردن-پر حرفی کردن-حق مطلب را ادا کردن

چشم چیدن-چشم زخم را دفع کردن

 

از چشم کسی دیدن-کسی را مسئول چیزی دانستن

به خورد چیزی دادن-نفوذ دادن-وارد کردن

بازوبند-نواری که به نشانه ی معینی بر بازو می بندند
روادید-اجازه ی ورود به یک کشور-ویزا

خر چسونه-در مقام تحقیر به شخص خقیر و ناقابل می گویند-نام حشره ای است

 

زیادی-اضافی-بی مصرف-خارج از حد

 

با هم شیر و شکر بودن-نهایت دوستی با هم داشتن
چراغانی-روشن کردن چراغ در جشن

رسیدن-مواظبت کردن-مورد لطف قرار دادن

تو سی خودت، من سی خودم-از تو به خیر و از ما به سلامت

خورد رفتن-از بین رفتن قسمت اضافی در خیاطی-جذب شدن و حل شدن در چیزی

دربست-یک جا-به طور کامل-به طور کلی
استخوان را پیش گاو و کاه را پیش سگ انداختن(کار را به نااهل سپردن)

در آمدن از جلوی کسی-با کسی مقابله به مثل کردن-در برابر کسی مقاومت کردن

دهان به دهان شدن-بحث و مجادله کردن-با پست تر از خود جر و بحث کردن

باخت-آنچه باخته باشند-زیان

پاک-به کلی-یکسره

آه نداشتن که با ناله سودا کردن(آه در بساط نداشتن)

دوش فنگ-نهادن قنداق تفنگ در کف دست و لوله ی آن بر دوش

پر و پا دادن-اتفاق خوبی افتادن

خاطر جمع-مطمئن

 

حاجیت-بنده

تر دست-ماهر-شعبده باز

بالا آمدن گندکاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده

تمام و کمال-کامل-به تمامی

اسم درگوشی(نام دوم فرد مسلمان که نام یکی از امامان است)

تکلیف شدن-به سن بلوغ رسیدن
حساب انگشت بالا-حساب ساختگی

دَم کرده-پر رطوبت-باد کرده

چوب زیر دم کردن-تحریک کردن

به مشروطه ی خود رسیدن-به هدف خود دست یافتن

خوش خوشک-یواش یواش-آهسته آهسته

اهل و نا اهل-کس و ناکس-نجیب و نانجیب

آش کشک خاله-کار ناگزیر-تکلیفی که بر عهده‌ی کسی باشد

چاروادار قمی بودن-هم از توبره خوردن-هم از آخور

دست ِ بالا گرفتن-حدکثر را فرض کردن

حق کسی بودن-سزاوار و مستحق چیزی بودن

آفتاب به آفتاب(هر روز)

دست دراز کردن-به حریم و حقوق دیگران تجاوز کردن
توی دل قند آب کردن-لذت بسیار بردن-شادی زیاد حس کردن

جنسی-آن چه که به سکس مربوط باشد

باری از دوش کسی برداشتن-رنج و زحمت کسی را کم کردن

حق بردن-رشوه بردن-از راه حق و حساب گرفتن-درآمدی منظم داشتن

 

اسباب‌بازی(وسیله‌ی بازی (به‌ویژه برای کودکان))

دنده ی کسی خاریدن-میل به کتک خوردن داشتن-کرم داشتن-تن کسی خاریدن

چروک افتادن-چین افتادن-ناصاف شدن

توی پیاز خوابانیدن-برای فرصت لازم نگاه داشتن
جان بر لب نهادن-به کاری خطرناک اقدام کردن-آماده ی مرگ شدن

تصدق کسی رفتن- تصدق شدن کسی را

خش افتادن-خراش افتادن

دل پیچه-دل درد-فشار آمدن به معده و روده بر اثر بیماری های گوارشی

بن بست-کوچه ای که راه در رو نداشته باشد-مشکلی که راه حل نداشته باشد
جریحه دار-زخمی-دل شکسته-رنجیده

بغ کردن-چهره درهم کشیدن-ترشرو شدن

پشت و رو کردن-برگرداندن جامه به صورتی که رو پشت و پشت رو شود
چار چار کردن-داد و فریاد راه انداختن

دست پیش را گرفتن-خود را محق وانمود کردن
زیر رکاب کشیدن کسی-کسی را مطیع و تابع ساختن

ریز بافت-پارچه یا فرش طریف

زدن به تخته-برای جلوگیری از چشم زخم و برای تعریف و تشویق گفته می شود

روی دست کسی ماندن-به فروش نرفتن-باد کردن

دست زیر بال کسی کردن-کسی را یاری کردن

آهوی خاور(آفتاب)

بغداد کسی را آباد کردن-شکم گرسنه ی کسی را سیر کردن
پرچ کردن-فرو بردن میخ در چیزی و کوبیدن و پهن کردن سر آن

دم-هنگام

خاک تو سری کردن-نزدیکی کردن زن با شوهر

حیا را خوردن و آبرو را قی کردن-بسیار بی حیا و گستاخ بودن

تخت خوابیدن-راحت و آسوده خوابیدن

اوراق شدن-از هم پاشیدن-از کار افتادن

بدهکار نبودن گوش کسی-سخنان را شنیدن و به آن اعتنا نکردن

حرام خور-کسی که پای بند به حلال و حرام شرعی نیست-کم فروش-ربا خوار
دک و دنده-بالا تنه

 

 

دروغ دون-مطالب نادرست و سراسر دروغ

آفتاب لب بام-پیری نزدیک به مرگ

ایراد بنی‌اسرائیلی-بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت

خشک کن-دستگاه گرفتن رطوبت و خشک کردن لباس و پارچه

 

آقایی فرمودن-لطف کردن-محبت کردن

آش آلو کردن(خجالت‌زده کردن، کنفت کردن، سکه‌ی یک پول کردن)

بغل پر کن-دختر یا زن چاق

تفنگ کمر شکن-تفنگی که از قنداق خم می شود
 

بُز ِ گَر-بزی که بیماریِ گَری

تقاص گرفتن-انتقام گرفتن

تا خرخره زیر قرض بودن-وام بسیار داشتن

پس گوچه-کوچه ی کوچکی که به کوچه ی کوچک دیگری پیوسته باشد

 

رها کردن به امید خدا-دست کشیدن و به جریان روزگار واگذار کردن

پلیتیک زدن-سیاست به کار بردن

آجیل مشکل‌گشا(آجیلی که برای گشایش کار می‌خرند و بین مردم متدین پخش می‌کنند)

حشک شویی-شستن لباس با مواد شیمیایی با کمی یا بدون آب

در دل آمدن-به دل برات شدن-به خاطر خطور کردن-احساس واقعه ای خوب یا بد کردن

ریخت-شکل و قیافه-سر و وضع

آب تاختن(پیشاب کردن)

حاشا زدن-انکار کردن امر مسلم

چس نفسی-پر حرفی-روده درازی

ابنه‌ای-کسی که با شوخی‌های زشت و حرکات جلف وسیله‌ی آزار خود را فراهم می‌آورد

زور آوردن-زیر فشار گذاشتن-در تنگنا قرار دادن

خون گرفته-آن که قتلی کرده و نگرانی آن او را از حال عادی خارج کرده است

جای پا-اثر-نشانه-رد

 

تکیه-محلی برای روضه خوانی-پشت به چیزی دادن

پای کسی لب گور بودن-به آخر عمر رسیدن-بسیار پیر شدن

از چیزی زدن(از مقدار چیزی کسر کردن)
دست پیش را گرفتن-خود را محق وانمود کردن
ذلیل شدن-خوار و زبون شدن-بیچاره شدن

پنجول-پنجه ی گربه و مانند آن

زاغه-جای نگاه داری گاو و گوسفند-حانه ی بسیار محقر-انبار مهمات

 

بز بیاری-بد شانسی-بد بیاری
چیز خور شدن-مسموم شدن

تو ذوق زدن-ناخوشایند بودن-بر خلاف میل کسی سخن گفتن

به جوش آوردن خون کسی-کسی را به اوج عصبانیت رساندن

آتشی شدن(از کوره در رفتن)

تردستی-مهارت-شعبده بازی

از جا در رفتن-کنترل خود را ناگهان از دست دادن-ناگهان خشمگین شدن

رنجیده شدن-آزرده خاطر شدن-آزرده دل شدن
انگشت کردن(انگشت رساندن)

زیر تبری-کنده ای که هیزم شکن روی آن با تبر هیزم می شکند

چشم را چهار کردن-دقت بسیار کردن-انتظار شدید بردن-تعجب زیاد کردن

دست ننه ات درد نکند-به تمسخر به کسی که کار نادرست کرده است می گویند

 

پای کسی حساب کردن-به حساب کسی گذاشتن