لیست فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری قسمت 102

اشک کسی دم مشکش بودن(سخت زود رنج بودن، زود به گریه افتادن)

پسله خور-آن که نزد دیگران کم می خورد و در نهان بسیار

از بن گوش(کمال بندگی و خدمتکاری)

ترتیب کسی را دادن-کسی را تنبیه کردن-به حساب کسی رسیدن

اروای ننه‌ات-ارواح بابات

خط هوایی-راه هوایی-مسیر هواپیما

 

دستگیره-وسیله ی باز و بسته کردن در و پنجره-کهنه ای در آشپزخانه برای برداشتن دیگ از روی اجاق

چروک-چین و شکن

 

خرده پا-کاسبان جزء و کم سرمایه

چاق بودن دماغ کسی-سالم و سرحال بودن
اَکه ننه(آدم آب‌زیرکاه)

راست و ریس-موانع و معایب

 

بالا آمدن دل و روده-به حالت تهوع افتادن

دوبلور-دوبله کننده

پاسور زدن-پاسور بازی کردن

بد خط-کسی که ناخوانا می نویسد

ریسه کردن-ردیف کردن-قطار کردن-پشت سر هم قرار دادن

رمباندن-خراب کردن
جوی خون راه انداختن-کشتار بسیار کردن

کسی را اذیت و آزار کردن

 

آرد خود را بیختن و الک را آویختن(کسی که وظایف زندگی‌اش را انجام داده و دیگر توقعی از او نیست)
چراغ خواب-چراغ کم نوری در اتاق خواب

خرج شدن-مصرف شدن-به کار رفتن

آسیاب‌گردان(کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید)

آن سرش ناپیدا بودن-برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود

جِر گرفتن کسی را-اوقات کسی تلخ شدن

به چوب بستن کسی-کسی را با چوب تنبیه کردن-فلک کردن

الدرم بلدرم کردن-بد و بیراه گفتن-ناسزا گفتن

خانه آبادان-عبارتی به عنوان سپاس

خودی-آشنا

توجیهی-برنامه های توضیحی

 

خراب شدن-از کار افتادن-منحرف
بلا گردان-چیزی یا کسی که جلوی آسیب و زیان را می گیرد

از خیر چیزی گذشتن-از چیزی صرفنظر کردن

 
تر تری-کسی که اسهال گرفته است

پته ی کسی روی آب افتادن-راز کسی فاش شدن-رسوا شدن

پیش غذا-آن چه پیش از غذای اصلی می خورند

دبه-دسته هایی از اراذل در قدیم که با یکدیگر شوخی های زشت می کردند

دل و جگر چیزی را بیرون آوردن-چیزی را به هم ریختن-نامرتب و درهم و بر هم کردن

 

چرچر کسی را به راه انداختن-اسباب عیش و نوش کسی را فراهم کردن

اشتر گربه(چیزهای نامتناسب با هم)

راه داشتن-چاره ای داشتن-داشتن ارتباط پنهانی-وجود داشتن راه مخفی با جایی

پا پتی-پا برهنه

پَس-ناجور-خراب

پوست کلفت-سخت جان-مقاوم

 

آب باریکه(درآمد اندک اما مرتب)

پُکیدن-ترکیدن

جالباسی-کمد لباس-جا رختی

آب برداشتن-هدف دیگری در پس کاری وجود داشتن

زبان درآوردن-آغاز سخن گفتن کودک

پوشالی-بی ارزش- بی مصرف

بی نمک-نچسب-لوس-ننر-بد ریخت-بدون ملاحت

به نفس نفس افتادن-نفس نفس زدن

استخوان در گلو داشتن-رنج و سختی کشیدن

خایه-بیضه-جرات

از چنگ دزد در آمدن و به دام رمال افتادن-از باران به ناودان پناه آوردن

پرت و پلا-تار و مار-پراکنده-بی معنی-مزخرف

تلپی-برای نشان دادن افتادن بدون مقاومت به کار می رود

الف(قاچ خربزه و از این قبیل، بچه‌ی کوچک، سیخ، راست)

پیاده-کنایه از آدم کم مایه و بی تجربه

آتشی شدن(از کوره در رفتن)

جوان مرگ شده-نفرینی است به شخص جوان

جفنگ-یاوه-سخن بی هوده-هرزه

از پشت خنجر زدن-به نامردی به کسی آسیب رساندن یا او را از پای در آوردن

آدم ثانی-حضرت نوح

جملگی-تمامن-سراسر

دزد و دغل-نادرست و مکار

افتادن توی هچل-گرفتار دردسر و ناراحتی شدن

حرف پراندن-بدون اندیشیدن چیزی گفتن
دهن لق-کسی که راز خود و دیگران را بازگوید
بازتاب-واکنش-برگشت نور-صدا یا حرارت

چُس بی طهارت-آدم حقیری که پایش را از گلیمش بیرون می گذارد

زار زار گریه کردن-سخت گریه کردن

اهل کوفه-سست پیمان-بی‌وفا و غیرقابل اعتماد

توالت-مستراح-دستشویی-آرایش-بزک

پنبه توی گوش کردن-غفلت داشتن-هوشیار نبودن

دماغ چاقی-احوال پرسی

دل و روده ی چیزی را در آوردن-اجزای درون چیزی را به هم زدن و بیرون ریختن

جُل-پوششی که روی اسب و خر می اندازند-لباس کهنه-میوه های بته ی مرده

بی اشتها-بی میل به غذا
چار خیابان زدن موی سر-تراشیدن مو به شکل + که برای تنبیه دانش آموران انجام می گرفت

الف الف کردن(قاچ‌قاچ کردن)

تمام وقت-شامل تمام ساعت های کار
داد سحن دادن-سخن رانی کردن-پر حرفی کردن-حق مطلب را ادا کردن

چِخه-نگا. چِخ

پُک-هر بار کشیدن سیگار و چپق و از این نوع

خوش تراش-خوش اندام-خوش قد و بالا

خانه ی خاله-جای راحت و خودمانی-ملک شخصی
جرز-شکاف میان دو بخش دیوار-ستون-بلند بی مصرف
افتاده(فروتن، متواضع)

چسبیدن خِر کسی-گریبان کسی را گرفتن و به اصرار چیزی خواستن

دنیا دست کیست؟-پرسش از کسی که کاملن بی خیال و بی غم زندگی می کند

چاخان گفتن-دروغ و گرافه گفتن

راهی کردن-روانه کردن-فرستادن

راه راه-دارای خطوط موازی

خاطر جمع-مطمئن

پیزر-پوشال های نازکی که برای نشکستن ظروف شیشه ای میان آن ها می گذارند

ترکیدن بغض- بغض کسی ترکیدن

پیزر-پوشال های نازکی که برای نشکستن ظروف شیشه ای میان آن ها می گذارند
دده مطبخی-آدم کثیف و بد بو

زاپاس-ذخیره-یدک-آدم بی مصرف و زوار دررفته

تو دهن کسی زدن-با سخنی درشت به کسی پاسخ دادن

خط انداختن-خراش به جا گذاشتن

خانم آوردن-پا اندازی کردن

 

خود را به ناخوشی زدن-تمارض کردن

بمیرم-قربان بروم

 

ته کشیدن-تمام شدن-به آخر رسیدن

در ثانی-ثانیا-دوم

آل آروادی(زن سخت بی‌حیا و بد‌رفتار)

رویم به دیوار-هنگام گفتن مطلب ناخوشایندی می گویند

پیزر به پالان کسی گذاشتن-با دروغ و چاپلوسی کسی را فریفتن-هندوانه زیر بغل کسی گذاشتن

دل رحم-مهربان
از هفت خوان رستم گذشتن(موانع و مشکلات متعددی را پشت سر گذاشتن)

تفنگ سر پر-تفنگی که باروت و گلوله را از سر لوله به درون تفنگ می گذاشتند و با سمبه آن ها می فشردند

ریز ریز کردن-کاملن خرد و کوچک کردن
پا افتادن-اتفاق افتادن-پیش آمدن

پاکاری-شغل پاکار

حساب ماست بندان یزد-حساب ساختگی
دست آموز کردن-تربیت کردن

پیمانی-استخدام غیر رسمی
ریم رام-رام رام-اسم صوت برای بیان آوای ساز و نوای موسیقی
اُریب-کجکی-یک بر-یک ور

بار و بندیل-اسباب و بساطی که کسی با خود می برد

آشی شدن-سوراخ‌سوراخ‌شدن بدن از ترکش‌های فراوان
اهل دود-سیگاری

آبِ آب-آبکی-بی‌مایه-بیرنگ

ابرو فراخی(خوشدلی، گشاده‌رویی)

پیراهن بیش تر پاره کردن-بیش تر تجربه داشتن

چیزی شدن-اهمیت و اعتباری پیدا کردن-به جایی رسیدن

تَک سرما شکستن-از شدت سرما کاسته شدن

آماده‌باش-حالت آماده بودن برای رویارویی با خطر

حَب-قرص

آش کشک خاله-کار ناگزیر-تکلیفی که بر عهده‌ی کسی باشد

امان دادن-کسی را پناه دادن-از گناه کسی گذشتن

آبِ سیاه(نیمه کوری)

ریز بین-نکته سنج-بسیار دقیق-باریک بین

خُل و چل-مثل دیوانه ها-ساده لوح

ترشرویی-بد خویی-اخمو بودن

خرده پا-کاسبان جزء و کم سرمایه

دود گرفتن-پُک زدن

اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)

راحت کردن-کشتن

روی باد هوا بودن-سست و بی پایه بودن
 

حرام شدن-بی فایده شدن-بی نتیجه شدن

حمامی-گرمابه دار

خورد رفتن-از بین رفتن قسمت اضافی در خیاطی-جذب شدن و حل شدن در چیزی

تصدق شدن کسی را-بلاگردان کسی شدن-قربان صدقه ی کسی رفتن

 

آب شدن قند توی دل-لذت بسیار بردن

دل قرصی دادن-اطمینان خاطر دادن
آتش سوزاندن-شیطنت و شرارت کردن

آمد کردن-رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته

اهل عمل(کسی که کم‌تر حرف می‌زند و بیش‌تر عمل می‌کند)

از جنب و جوش افتادن-آرام گرفتن-شور و هیجان خود را از دست دادن

پا ندادن-امکانی پیش نیامدن

ز ِله-ستوه-عجز
اوت کردن(بیرون انداختن، بیرون کردن)
خاک برداری-بردن خاک های اضافی برای آماده کردن زمین ساختمان

 
استخوان‌دار-محکم-بااراده

چرندیات-سخنان بی هوده و مزخرف

حُجره-دفتر کار در بازار و تیمچه

 
جان جانی-صمیمی-یکدل

دست چین-گزیده-منتخب
 

تو هچل افتادن-به دردسر افتادن-دچار مشکل شدن

حرف چند پهلو-سخن مبهم و دارای چند معنی

حرف های صد تا یک قاز-حرف های بی ارزش و بی معنی

زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن

تف مالی-سرسری شستن و اندکی آب زدن-هنگام بوسیدن-آب دهان و لب ها را به صورت کسی زدن

دوبلاژ-برگردان گفت و گوی فیلم به زبان دیگر
ابرو آمدن-عشوه ریختن-غمزه کردن

دل و جگر زلیخا-تکه تکه-پاره پاره

بی هوا-ناگهان-غفلتا-نا غافل-یک مرتبه

زت زیاد-کوناه شده ی “عزت زیاد” در زبان لوطی ها

اخت شدن با کسی-مانوس شدن با کسی

دبه کردن-دبه در آوردن

از پس چیزی (کسی) بر آمدن(توان انجام کاری را داشتن، توان هماوردی با کسی را داشتن)

جیر و ویر راه انداختن-داد و فریاد راه انداختن

از آب گل آلود ماهی گرفتن-از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن

دوبلاژ-برگردان گفت و گوی فیلم به زبان دیگر

ریختن روی دایره-روی داریه ریختن

دو پهلو-دارای ابهام-کنایه دار

ته بساط-باقی مانده ی وسایل زندگی و کسب و کار
اشک کوه-یاقوت-لعل

روانه کردن-فرستادن اعزام کردن-گسیل داشتن
بند کردن به کسی-به پر و پای کسی پیچیدن-پیله کردن به کسی

دل ترکیدن-ترکیدن شکم بر اثر پر خواری

خودرنگ-دارای رنگ طبیعی
پَپِه-بی عرضه-پخمه-بی سر و زبان-خجالتی-ترسو

دختر بچه-دختر کم سن و سال

 

پُر پشت-انبوه-بسیار روییده

اوراق(قراضه، اسقاط، ازکارافتاده)

زیر سبیل کسی را چرب کردن-رشوه دادن به کسی

بسلامت-همراه با تندرستی-تندرست-در پاسخ به خداحافظی گفته می شود

دو رانو نشستن-نشستن چون شتر که نشانه ی ادب است

اهل کوفه(سست پیمان، بی‌وفا و غیرقابل اعتماد)

 

آمد کردن-رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته

تافته ی جدا بافته-بر تر و به تر از دیگران

جا در جا-فورن-جا به جا

دم کار گرفتن-به کار واداشتن

 
بی طرف-کسی که در دسته بندی گروهی شرکت و دخالت ندارد

بامب-توسری

خواب ماندن-دراز شدن خواب بر خلاف میل و به قراری نرسیدن

از خنده روده بر شدن-از شدت خنده بی‌حال شدن

زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن

چله داری کردن-مراسم عزای چهلم کسی را به پا داشتن

خود را خراب کردن-خود را کثیف کردن

زرت کسی قمصور شدن-به وضع بد و خنده داری از پا درآمدن-بیمار شدن-شکست خوردن

رکاب دادن-راهی جایی شدن

به دندان کشیدن-خون دل خوردن-کاری پر زحمت انجام دادن

خوش بنیه-سالم و قوی

دو برجی-کبوتری که در یک جا بند نمی شود

انگشت‌پیچ-نوعی گز رقیق

زینه-پله
به رگ غیرت کسی بر خوردن-سخن یا عملی بر کسی ناگوار آمدن

اردک رفتن، غاز آمدن-دست از پا درازتر برگشتن

تر تری-کسی که اسهال گرفته است

 

جِغله-آدم کوچک و ریزاندام ولی زرنگ و ناقلا

 
آینه‌ی دق(آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم)

خدا به دور-پناه بر خدا

 
دامن بر آتش زدن-فتنه ای را شدیدتر کردن

آنکادر کردن-اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب

 
از بام خواندن و از در راندن-خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن
چشم چپ به کسی انداختن-دشمنی کردن با کسی

چُسک-دمپایی-کفش سبک و راحت

روکش درکش کردن-ساخت و پاخت کردن

از خدا بی‌خبر-ظالم-نابه‌کار

چشه ؟-او را چه شده ؟
بی سر و سامان-مفلس-محتاج-آشفته-درهم ریخته-پریشان

آیه آمدن(سوگند یاد کردن، به قرآن سوگند خوردن)

در کردن-شلیک کردن-خالی کردن

 

پِخ کردن-با گفتن پِخ کسی را ترساندن

جا ماندن-فراموش شدن

درخت مراد-درختی که به آن به عنوان نذری چیزی می بندند
رده-حرف زشت یا نامربوط
دق دل-دلخوری-کینه-دشمنی

چوب پا-دو چوب بلند که پا در میان آن ها کنند و با آن ها راه روند

حظ کردن-لذت بردن

از پا درآمدن(افتادن، سخت خسته و درمانده شدن)

ازخودراضی(متکبر، خود پسند)

خواب گرد-کسی که در خواب راه می رود

 
زوار در رفته-پیر و فرسوده-به درد نخور-اسقاط

بلا ،-آدم حیله گر-زرنگ-آسیب-زیان آزار

دو به دو-دو تا دو تا

از جا پریدن-یکه خوردن-عصبی شدن

اگر بمیری هم(به‌هیچوجه، هرگز)

 
به روی کسی نیاوردن-از طرح موضوعی خودداری کردن-به سکوت برگزار کردن
زبان در قفا-زبان پس قفا

دامب و دومب-آوای ضرب و تنبک

آینه‌ی دق(آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم)

جوشانده-دارویی که آن را در آب می جوشانند و عصاره ی آن را به بیمار می دهند

 

آمادگی و شوق بسیار برای کاری داشتن

خر بی یال و دم-احمق-نادان

درس خود را از بر بودن-موقعیت و وضعیت را خوب دزیافتن-به کار خود وارد بودن-بیدار و هوشیار بودن

بند بودن روی پای خود-به خود متکی بودن

انگشت به دندان گزیدن(متحیر شدن، حسرت خوردن)

از پیش بردن-با موفقیت انجام دادن

 

جَفت-چوب بست انگور

اخ و تف کردن-آب دهان بیرون افکندن

پشه کوره-پشه ی ریز

داغ کسی را تازه کردن-کسی را به یاد مصیبتش انداختن
دلچسب-دلپذیر-مقبول

پاییدن-زیر نظر گرفتن-مراقبت

پاتی کردن-باد دادن خرمن

زد و خورد-کتک کاری-دعوا و مرافعه

تامین آتیه-پیش بینی و اندوخته برای زندگی آینده

حرف چند پهلو-سخن مبهم و دارای چند معنی

از کسی رودست خوردن(از کسی فریب خوردن)

خوش اندام-خوش هیکل-خوش اندازه و برازنده

از آب گل آلود ماهی گرفتن-از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن

 

جیک-صدا-آواز

چهار ابرو-دارای ابروهای کلفت و پر پشت

دم ِ دست-آماده-حاضر-در دسترس

چشم گرم کردن-چرت زدن-اندکی خوابیدن

روکاری-کار روی بنا یا چیزی

افتادن دست-از فرط کار زیاد در دست‌های خود احساس خستگی بسیار کردن

جان پناه-محل امن-آن چه جان را حفظ کند. پناهگاه
چراغانی کردن-جشن گرفتن

 

دماغ چاق بودن-سر حال بودن-تندرست بودن

خرده پا-کاسبان جزء و کم سرمایه

 
پای خود را جای پای دیگری گذاشتن-از کسی تقلید کردن

دو تا شدن-خم شدن-دو لا شدن

اوراق-قراضه-اسقاط-ازکارافتاده

پس بودن-عقب افتادن از دیگران

 

بغل گرفتن-در آغوش گرفتن

خوش بیار-آن که کار و روزگار بر وفق مرادش می گذرد-خوش شانس
چار چشم-کسی مه عینک می زند

از آب درآمدن-نتیجه دادن-تربیت شدن-روشن شدن حقیقت
زدن به کوه-عاصی شدن و سلاحی برگرفتن و به کوه پناه بردن
ریز نقش-دارای اندام کوچک و ظریف

تو حساب بودن-وارد بودن-به مسائل آگاه بودن
خر ِ دیزه-لج بازی که به خود ضرر بزند
روی خون افتادن زن آبستن-بچه انداختن

بر خر مراد سوار شدن-موفق شدن-به آرزوی خود رسیدن
 

زرت و زبیل-آت و آشغال-خرده ریزهای کم ارزش
خرچه-در مقام توهین به بچه می گویند

زیر نویس-پادداشت پایین صفحه-پا نویس-نوشته ی زیر فیلم

چِخی-سگ

تو زرد از آب درآمدن-بی ارزشی یا فساد چیزی آشکار شدن

آس و پاس-در نهایت تهیدستی-بینوا-مفلس
خَنج-ناخن کشیدن بر چیزی

چوروکیده-پر چین و چوروک

 

 

ریخت و پاش-اسراف-گشاده دستی-افراط در مصرف

باردار-آبستن-حامله

از بیخ-یکسره-به‌کلی-کاملن

دو لبه-دارای لب کلفت

از دیوار مردم بالا رفتن(دزدی کردن)

 

ده کوره-ده یا شهر کوچک عقب افتاده و بدون امکانات

چروک-چین و شکن

زالو انداختن-کرم زالو به تن بیمار انداختن تا خون فاسد را بمکد

بلبشو-هرج و مرج-شلوغی

بی سر و سامان-مفلس-محتاج-آشفته-درهم ریخته-پریشان
چرکمرد شدن-آن قدر چرک که با شستن هم چرک نرود

زدن به تور-به چنگ آوردن-تصاحب کردن

خوش شانس-خوش اقبال-خوش طالع
خر پول-دارای پول زیاد-تروتمند
انگشت به دندان گزیدن(متحیر شدن، حسرت خوردن)

 

خشت انداختن-لاف زدن-گزافه گفتن

تفنگ بادی-تفنگ ویژه ی بازی کودکان
پیشنهاد دادن-طرح کردن چیزی
خورند-لایق-درخور-به اندازه ی-طرفیت
راه مکه-کهکشان

چماق دار-زور گو-کسی که با زور مقصود خود را به دیگری تحمیل کند

دُم کسی را گرفتن-از کسی پی روی و تقلید کردن-کسی را رها نکردن

خرده ریز-اثاثه ی اندک و کم مصرف-آشغال

خود را گرفتن-فخر فروختن-کبر و نخوت نشان دادن

اله و بله(چنین و چنان)

بازوبند-نواری که به نشانه ی معینی بر بازو می بندند

خاتون پنجره-بازیچه ای که کودکان با پنج چوب می سازند

(به زبان کودکان) زخم شدن

 

چشم برداشتن-زضا دادن-قبول کردن

چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند
به دل خود صابون مالیدن-به خود وعده ی خوش دادن

 

انگشت‌نگاری-ثبت کردن اثر خطوط روی انگشتان برای شناسایی در آینده

خوردن-مغلوب شدن-شکست یافتن-فرودادن

 

بار فروش-فروشنده ی میوه و خواربار در میدان

چرب کردن سبیل-رشوه دادن-حق السکوت دادن

خاک انداز-وسیله ای برای گردآوردن و حمل آشغال و زباله
پَرِ قیچی-پادو-کارگزار-طرفدار پر و پا قرص