بهترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 241

پیچه-دل درد-مالش رفتن شکم

خوب کردن-درمان کردن-شفا دادن

جَر-پیچ و خم راه

ایراد بنی‌اسرائیلی-بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت

زیر سبیل کسی را چرب کردن-رشوه دادن به کسی

ژاندارم-مامور انتظامی عضو ژاندارمری

الواتی کردن-عیاشی و هرزگی کردن

چال افتادن-گود شدن

 
ارزیاب(کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند)

تعارف آب حمامی-تعارفی که خرج و مایه ای ندارد

تیپا کردن-با اردنگی بیرون کردن

دفتر-جایی که دبیران-منشیان و کارمندان کار می کنند
خرکی-سخت بی ادبانه-خارج از ظرافت

استخوان در گلو داشتن-رنج و سختی کشیدن

در خود را گذاشتن-سکوت کردن-خفه شدن

زوزه کشیدن-آواز برآوردن

از غورگی مویز شدن(مقدمات کاری را فرانگرفته ادعای استادی کردن)

ادب کردن-با تنبیه آموختن-آدم کردن

 

چل و یک منبر روشن کردن-چهل و یک شمع نذری در چهل و یک مجلس روضه خوانی

الانه-همین حالا-هم اکنون

 

چاق شدن قال-گرم شدن دعوا-اوج گرفتن بگو و مگو
بد حرف-کسی که پیوسته حرف های زشت می زند

 

چه غلط ها !-چه فضولی ها !

از پشه گوشت کبابی خواستن(خواهش یا انتظاری نابه‌جا و نشدنی داشتن)

بیخ گیس ماندن- بیخ ریش ماندن

از چشم کسی دیدن(کسی را مسئول چیزی دانستن)
این به آن در-چیزی که عوض دارد گله ندارد-در مقام انجام عمل متقابل می‌گویند

بغض کسی ترکیدن-از حالت گرفتگی و تاثر به گریه افتادن

درشت-حرف زشت-دشنام
پشه کوره-پشه ی ریز
 

حساب کشیدن-حساب خواستن

 

ترش ابرو-عبوس

جد کمر زده-در نفرین به سید می گویند-یعنی جدش او را به سزایش برساند
چتوَل-یک چهارم
آتش به گور کسی باریدن-پس از مرگ دچار عذاب شدن

چشم وزغ-نگا. چشم ورقلمبیده

تنگ کسی افتادن-در مجاورت کسی قرار گرفتن

زغال اخته-میوه ای از زیتون کوچک تر و ترش مزه

چم-رگ خواب-عادت مخصوص هر کسی

 

چله دار-کسی که در روز چهلم مرگ عزیزی عزاداری کند
 

تا کردن-دو یا جند لا کردن-رفتار کردن

تکیه کلام-آن چه که در موضوع اثری ندارد ولی پی در پی تکرار کنند

برای هفت پشت کسی کافی بودن-از تحمل کسی خارج بودن-بسیار زیاد بودن
به آتش کسی سوختن-به مکافات خطای دیگری مجازات دیدن

 

آب و رنگ(طراوت و شادابی)
حاضری-غذایی که پختن نمی خواهد و به سرعت آماده می شود

جا انداختن-به سر جای خود آوردن

پیزر به پالان کسی گذاشتن-با دروغ و چاپلوسی کسی را فریفتن-هندوانه زیر بغل کسی گذاشتن
بی بی قدومه-دختر بچه ای که ادای مادر بزرگ ها را در می آورد
دست از پا دراز تر-مایوس شده-ناموفق

حال و احوال-وضعیت-کیفیت

تو روی کسی چیزی گفتن-رو در روی کسی چیزی گفتن

دست خر کوتاه-فوضولی موقوف !-دخالت نکن ! دست نزن !

به جلز و ولز افتادن-به گریه و التماس افتادن

چار چار کردن-داد و فریاد راه انداختن

به سر دویدن- با سر رفتن

آستین از دهان برداشتن-خندیدن

آبدست(ماهر، استاد)

به دو دو افتادن-گود رفتن چشم بر اثر ضعف یا بیماری

پیش و پس کار را نگاه کردن-جوانب کار را سنجیدن

توی کوک کسی یا چیزی رفتن-کسی یا چیزی را زیر نظر داشتن- توی نخ چیزی رفتن

آلبالو گیلاس چیدن(نگاه کردن و ندیدن)
دهن خود را آب کشیدن-دهان خود را طاهر کردن-استغفار کردن
تو کَت کسی نرفتن-زیر بار نرفتن-نپذیرفتن
این تو بمیری از آن تو بمیری‌ها نیست-از این گرفتاری به‌سادگی دفعات پیش رها نمی‌توان شد

افطاری(خوراکی که برای گشودن روزه می‌پزند)

از خدا خواستن-در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است

جیر و ویر راه انداختن-داد و فریاد راه انداختن

آتشِ بسته-طلا

چنگک شدن-چنگ شدن

دو رانو نشستن-نشستن چون شتر که نشانه ی ادب است

آمد داشتن(فرخنده و میمون بودن)

از جنس چیزی بودن

دست به گریبان شدن-با هم به جدال پرداختن-گلاویز شدن
دود چیزی تو چشم کسی رفتن-سودش به کسی و زیانش به دیگری زسیدن
 

خرکار-پرکار
دو پشته-دو ردیفه-دو ترکه
خیک باد-باد کرده-شکم آورده-آبستن

دستی-به عمد-از روی تعمد

اجاق کسی کور بودن(نازا بودن، بی فرزند بودن)

تشنه بودن به خون کسی-خواهان مرگ کسی بودن

زور گفتن-حرف و خواست خود را به کسی تحمیل کردن

جاصابونی-ظرفی که صابون را در آن می گذارند

بازاریاب-کسی که کارش پیداکردن مشتری برای کالای خاصی است

خُرخُرو-آن که در خواب بسیار خرناس می کشد

حیف و میل کردن-زیاده روی در مصرف و خرج کردن

تو روی کسی ایستادن-شرم و حیا را کنار گذاشتن و با کسی مخالفت کردن
زبان باز کردن-توانایی گفتار پیدا کردن

با پا پس زدن و با دست پیش کشیدن- از بام خواندن و از در راندن

 
زانو بند-پارچه ی کشی حلقه مانند که برای حفاظت زانو در برابر ضربه یا در رفتگی بزر آن می بندند

از دور دستی برآتش داشتن(آشنایی سطحی و ناکافی با چیزی داشتن)

برخورد کردن-تصادف کردن-دیدارکردن

دماغ سوخته-خجالت زده-شکست خورده

زیر آرنجی-بالشی که هنگام دراز کشیدن زیر دست و آرنج می گذارند

به بخت خود پشت پا زدن-فرصت مناسبی را از دست دادن-از خوشبختی مسلمی چشم پوشیدن

دام پزشک-پزشک حیوانات

زیپو-بی رنگ و رو-بی رمق-رقیق و بی مزه

روغن حیوانی-روغنی که از جوشاندن و تصفیه ی کره به دست می آورند-روغن زرد

خانه گرفتن-نگا. خانه بستن-اجاره کردن خانه
حرف تو حرف آوردن-سخن کسی را قطع کردن-مطلب دیگری را پیش کشیدن

ادا در آوردن-مسخرگی کردن-تظاهر کردن-تقلید کردن

آب به آب شدن-تغییر آب و هوا دادن-بهبود یافتن به سبب سفر
 

دست به سر و روی چیزی کشیدن-چیزی را تعمیر و تمیز کردن

آینه‌ی دست-تیغ و خنجر

رک نگاه کردن-رک رک نگاه کردن

تکه گرفتن برای کسی-کاری برای کسی فراهم کردن

ته خانه-لوازم بی مصرف-بقایای اثاث خانه

بند را آب دادن-فرصتی را از دست دادن-خود را لو دادن-رسوایی به بار آوردن

دمیدن توی لوله ی شیپور-خوابیدن و خرناس کشیدن

دست و پای خود را جمع کردن-ترسیدن و مواظب گفتار و کردار خود شدن
دُم توی پا گرفتن-شکست خورده رفتن-نامید و ساکت شدن

چینی بند زدن-کاسه دوختن-به هم چسباندن تکه های ظروف شکسته

 
چهار چنگول ماندن-نگا. چهار چنگول شدن

جرات کردن-گستاخی کردن-دلیری کردن
دل پایین ریختن-ترسیدن-وحشت کردن

آنکادر کردن(اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب)

آب دادن بند-خود را لو دادن-فرصت را از دست دادن

 

چشم چپ به کسی انداختن-دشمنی کردن با کسی

به کسی نگفتن که بالای چشمت ابروست-به کسی که ساده ترین مطلب را نمی پذیرد یا تحمل نمی کند و زود رنج یا زود خشم است نمی توان چیزی گفت

چشم چیدن-چشم زخم را دفع کردن

خوش منظره-خوش نما-زیبا

تخم چیزی ورافتادن-ریشه کن شدن

خوش سر و زبان-خوش سخن-شیرین گفتار-حراف

زه کشیدن-سخت شدن زخم-کشیدن عضله ها
خواب و بیداری-در حالت بین بیداری و خواب

پیسی-بد رفتاری-آزار

به تور انداختن-به چنگ آوردن-تصاحب کردن

روی دایره ریختن-روی داریه ریختن
آبِ بسته(شیشه، بلور، یخ، برف)

چشم و ابرو-زیبایی چهره

تاب-طنابی که از دو سو بر درخت یا دو ستون می بندند و در میان آن می نشینند
زیر در رو-گریزان-گریز پا-شانه خالی کن
تخم دو زرده-چیز بسیار عزیز و گرامی

جیغ کشیدن-نگا. جیغ زدن
باعث و بانی-عامل-محرک-سبب-حامی

جرات کردن-گستاخی کردن-دلیری کردن
آب شدن و به زمین فرو رفتن(دود شدن و به آسمان رفتن)

دل خالی کردن-کین خود را گرفتن-از رنج دشمن شاد شدن

آب از دریا بخشیدن(از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن)
دو ترکه سوار شدن-دو پشته سوار شدن

پشت چیزی گذاشتن-با پشتکار دنبال چیزی رفتن-کاری را با اراده ی محکم دنبال کردن

دندان کسی پیش کسی گیر کردن-عاشق کسی شدن-شیفته ی کسی شدن

چارخانه-شطرنجی

بامبول در آوردن-حقه و کلک زدن

پکاندن-ترکاندن
از گل نازک‌تر به کسی نگفتن-با کسی سخت مهربان و پرمحبت رفتار کردن
ابرو نازک کردن(ابرو تنگ کردن)
به کیشی آمدن و به خیشی رفتن-بی اعتبار و بی ثبات بودن

راه انداختن-به حرکت انداختن-به کار کردن واداشتن

خاله خوانده-زنی که با همه طرح دوستی می ریزد

 

پس گردنی-زدن با کف دست به پشت گردن کسی

تِپ تِپ-صدای تپش قلب بر اثر ترس و هیجان

 

 

دس دسی-خطابی همراه با دست زدن به کودکان نوپا

خنده ی قبا سوختگی-خنده ای که برای پنهان کردن خشم و کینه می کنند

تلکه کردن-پول یا چیزی را به زور-چاپلوسی و یا فریب از کسی گرفتن
خواب و خوراک-خورد و خواب

چله اش افتادن-آبستن نشدن زن

پا را توی یک کفش کردن-پافشاری کردن روی عقیده ی خود-لج کردن

آتشخوار-ظالم-حرام‌خوار
اشتر گربه(چیزهای نامتناسب با هم)

زیر گذر-راهی زیرزمینی برای پیاده ها که پیاده رو این سوی خیابان را به آن سو پیوند می دهد
چپه-کجی به یک سمت

چموش-سرکش-یکدنده
چای نیک-قوری و کتری چای
رو دست خوردن-فریب خوردن-خام شدن
 

دندان گِرد-طمع کار-آزمند-گران فروش
 

زحمت کش-کارگر-پیشه ور

 

به یک پول سیاه نیارزیدن- به لعنت خدا نیارزیدن

خُل-نیمه دیوانه-سفیه

تفنگ کمر شکن-تفنگی که از قنداق خم می شود

آمد کردن(رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته)

جایی-مستراح-توالت

تعارف شاه عبدالعظیمی-تعارف زبانی و غیرجدی

جُل-پوششی که روی اسب و خر می اندازند-لباس کهنه-میوه های بته ی مرده

دستگیره-وسیله ی باز و بسته کردن در و پنجره-کهنه ای در آشپزخانه برای برداشتن دیگ از روی اجاق

زیر چاق بودن-برای کاری آماده بودن-کاری را بلد بودن

آب به چشم آمدن-طمع کردن

تغ و لغ-چیزی که نظم خود را از دست داده است-سست

زال-کسی که موهای سر و ابرو و مژه های سفید دارد

در جا زدن-پاها را بدون راه رفتن به نوبت چپ و راست به زمین کوبیدن-ترقی نکردن

دم ِ دست-آماده-حاضر-در دسترس

زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن

پخش و پلا-پراکنده-تار و مار

زه زده-از میدان در رفته-وارفته-بی حال

چماق دار-زور گو-کسی که با زور مقصود خود را به دیگری تحمیل کند

آفتاب از کدام طرف در آمده؟(چه عجب از این طرف‌ها؟!)

دُنگ-سهم-حصه

این سفر(این بار)

ای والله-در مقام تایید و اعتراف به برتری کسی گفته می‌شود-آری به خدا
خندیدن تو روی کسی-به کسی که بسیار گستاخ است می گویند

پیاده کردن-انجام دادن-تحقق بخشیدن-از هم باز کردن

از سر باز کردن(دور کردن، رفع مزاحمت کردن)

 

خرده خرده-کم کم-رفته رفته

ریخت-شکل و قیافه-سر و وضع
پاچه لیز شدن-از راه پیمایی خسته شدن

دوا-واجبی-مشروبات الکلی

تک مضراب زدن-سخن ناموافق و ناهنجار گفتن

خوشایند-مطبوع-پسندیده
 

چَه چَه-صدای بلبل

آفتاب به ملاج کسی خوردن(دیوانه شدن، خل شدن)

راسته بازار-بازار راست و مستقیم

از منبر پایین آمدن(از پرچانگی دست برداشتن، سخن را به پایان آوردن)

 

 

 

بار آوردن-تربیت کردن-ایجاد کردن-تولید کردن-نتیجه دادن-سبب شدن

خود را شناختن-به حد بلوغ رسیدن

به چشم-اطاعت می شود

ریش و پشم-موهای صورت-ریش و سبیل

خواستگار-کسی که به پسندیدن و گُزیدن دختر یا زنی می فرستند

تخم پس انداختن-بچه ساختن-بچه به دنیا آوردن

دندان-گاز
روغن مالی-روغن زدن به دستگاه

زُل زُل-نگاه کردن زل زدن

چپری آمدن-زود آمدن

دور اندیش-پایان نگر-پیش بین-عاقبت اندیش

انگشت رساندن(دست‌درازی کردن، دست زدن)

 

دستمال به دست-چاپلوس-متملق

دوا خور کردن-عرق خور کردن-مسموم کردن

دوره کردن-درسی را دوباره و سه باره خواندن-حلقه زدن به دور چیزی یا کسی

بشکن-صدایی که در حال شادی و پایکوبی از بهم زدن انگشتان در می آورند.

بِبُری-بمیری ! چقدر حرف می زنی !

از پشه گوشت کبابی خواستن(خواهش یا انتظاری نابه‌جا و نشدنی داشتن)

ادا اطوار-پیچ و تاب و حرکات غیرطبیعی بدن برای جلب توجه

راحت کردن-کشتن

 

حنز پنزر-نگا. خرت و پرت

به پای کسی زحمت کشیدن-برای کسی زحمت کشیدن

زبان زرگری-زبانی قراردادی که گروهی در میان خود بدان سخن گویند و دیگران آن را نفهمند

دیدن کردن-عیادت کردن-زیارت کردن-ملاقات کردن

آب از لب و لوچه‌ی کسی سرازیر شدن-تمایل شدید داشتن-به طمع افتادن
زیر زبانی-یواش و آهسته-سخنی که از روی بی میلی گفته می شود

از بای بسم الله تا تای تَمَت(از اول تا آخر، از سیر تا پیاز)

خراب کردن دختر-دختری را منحرف کردن
این هلو این هم گلو(مثل آب خوردن، انجام این کار بسیار آسان است)

از کسی حساب بردن(از کسی ترس داشتن)

دست کسی در کار بودن-شرکت داشتن در کاری

پشکل داخل مویز-بی سر و پایی در میان اشخاص دارای عنوان

اوا خواهر(مرد زن‌نما، مردی که علائق زنانه دارد)

زیر دست-تابع-فرمان بردار

زمین ماندن-معطل و معوق ماندن-باقی ماندن و انجام نگرفتن کاری

تاب دادن-سرخ کردن در روغن-پیچیدن-خم کردن

جسته دوزی-نوعی دوختن

اشکال‌تراشی-ایرادگیری-گره در کار اندازی

ریختن پشم و پیله ی کسی-از میان رفتن قدرت کسی-ضعیف شدن کسی

دستِ دلبر-گران قدر-عزیز

آب نمک زدن(با شیرین زبانی گفتن)

درس خوان-شاگرد زرنگ و کوشا

زیر دریایی-کشتی جنگی که می تواند در زیر آب حرکت کند

پشه را در هوا نعل زدن-در تیراندازی بسیار ورزیده بودن-بسیار زرنگ و فرصت طلب بودن

دست شما درد نکند-از شما سپاس گزارم
دردر کردن-چو انداختن-شایع کردن
در هچل انداختن-به درد سر انداختن-به مخمصه انداختن

خستگی در کردن-استراحت کردن

اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)

تِلِک و پِلِک-رخت و وسائل ناچیز خانه

برگ برنده-ورقی که با آن بتوان بازی را برد-وسیله ی اثر بخش

جُل-پوششی که روی اسب و خر می اندازند-لباس کهنه-میوه های بته ی مرده

جِغله-آدم کوچک و ریزاندام ولی زرنگ و ناقلا
 

 

ته نشین-رسوب کرده

آن سفر(آن بار، آن دفعه)

چِخی-سگ

بی عرضه-بی لیاقت-بی مصرف

ریز بار-باران ریز-ابری که باران ریز دارد

حَب جیم را خوردن-گریختن-فرار را بر قرار ترجیح دادن-جیم شدن

از حد (توانایی) خود تجاوز کردن

خرابی بالا آوردن-کثافت کاری کردن-آلودن بستر یا لباس

از بیخ(یکسره، به‌کلی، کاملن)

تر و فرز-چست و چابک

 

زبان بندان کردن-دهان همه را با ایجاد وحشت بستن و سپس چاپیدن

خر آوردن و باقالی بار کردن-برای جتجال و دعوایی آماده شدن

 

بدون معطلی-بی درنگ-فورا

چراغ چشمک زن-چراغی که خاموش و روشن می شود

تخته گاز-با سرعت تمام راندن اتومبیل

بغداد کسی را آباد کردن-شکم گرسنه ی کسی را سیر کردن

آغ و داغ-سخت مشتاق و شیفته

ادب‌خانه-مستراح-طهارت‌خانه

 

جراندن-جر دادن-پاره کردن

چرندیات-سخنان بی هوده و مزخرف

پر مدعا- پر ادعا

دیپلم-مدرک پایانی دبیرستان-گواهی نامه-تصدیق

ابتدا به ساکن(ناگهانی، بی‌مقدمه)
دست و پا گیر-مزاحم-مانع از کاری

 

چیز خور-مسموم شده

بار و بنه-وسایل سفر

زاغ گرفتن-مسخره کردن-شیشکی بستن

پابوسی-زیارت

زحرکش شدن-یا شکنجه و آزار زیاد کشته شدن

دستی دستی-به دست خود-آگاهانه-عمدی

 

اله و بله کردن-لاف زدن-چنین و چنان گفتن

در آمدن از زیر بته-خانواده و اصل و نسبی نداشتن

ریق رحمت را سر کشیدن-ریغ رحمت را سر کشیدن